czwartek, 25 października 2018

Pamiętnik Pana Jerzego Świerczka - Trochę o sołtysach


Męcikał został wyzwolony przez wojska Armii Czerwonej w dniu 25 lutego 1945 r przez 70 Armię 2 Frontu Białoruskiego.(Dla ciekawości podam, że Chojnice były wyzwolone 14 lutego, Krojanty 22 lutego, Brusy 4 marca) Od tej chwili życie w Męcikale zaczynało się normować.

Do wioski wracali mieszkańcy, którzy musieli uciekać, lub zostali wywiezieni do obozów. Taką min. rodziną wywiezioną byli p. Trzebiatowscy. Po powrocie z obozy w Potulicach został p. Bernard Żmuda - Trzebiatowski




Tak, więc pierwszym w wyzwolonym Męcikale sołtysem. W Funkcję tą pełnił do roku 1952. Od tego czasu sołtysem został wzorowy gospodarz Jan Wałdoch.

W tym czasie sołectwo nazywano gromadą, a jego pieczątka prostokątna z napisem" GROMADA MĘCIKAŁ". Wszelkie wiadomości dla mieszkańców były dostarczane przez sołtysa za pomocą tzw. kluki. Była to odpowiednio wyprofilowano deska, na którą pineskami mocowano kartkę z wiadomością i po przeczytaniu odnoszono do sąsiada. Po Janie Wałdochu sołectwo obejmuje p. Jan Jankowski syn sołtysa z przed 1939 r. i okupacji (Maksymiliana).
Pana Jana Jankowskiego w mowie potocznej nazywano "busiek".
W tym okresie dla bezpieczeństwa mieszkańców w nocy wystawiano warty nocne. Początkowo wartami byli objęci mieszkańcy, którzy odpowiadali pewnym warunkom. Sołtys sporządzał grafik - kto i kiedy ma stróżować. Następnie zatrudniono stróża, który otrzymywał wynagrodzenie pochodzące ze składek, tych, którzy byli objęci obowiązkiem pełnieniem stróżowania. Takim stróżem przez kilka lat był p. Maksymilian Pestka (Kostul). Po Janie Jankowskim sołectwo obejmuje wybrany na zebraniu wiejskim p. Jan Januszewski (szwagier Jana żonaty z jego siostrą Heleną.) Jest sołtysem kilka kadencji.


Wszelkie zebrania wiejskie odbywały się w szkole, a po wybudowaniu w 1961 roku świetlicy wiejskiej spotkania wiejskie organizowano na tej sali, a od 1962 w Klubie Rolnika "Męcikalanka, który zlokalizowany był w tej świetlicy.

Po rezygnacji z sołtysowania, funkcję obejmuje jego syn Piotr Januszewski. W roku 1994 sołtysem mieszkańcy wybierają Jana Pokrzywińskiego (męża agentki pocztowej), który funkcję pełni przez dwie kadencje do grudnia 2002 r. Na zebraniu w grudniu 2002 zostaję większością wybrany p. 


Edward Januszewski - rolnik. Pełni obecnie ( 2004) druga kadencję. Do pomocy od kilku lat ma Radę Sołecką wybieraną na wiejskim zebraniu na 4 letnią kadencję.

W latach powojennych sołtys był panem we wsi. Zbierał podatki, organizował szarwarki (furmanki), prowadził książkę meldunkową, wydawał świadectwa pochodzenia zwierząt, zbierał należności na SFOSiK ( Społeczny Fundusz Odbudowy Stolicy i Kraju-do końca 1956 r.) wydawał kartki żywnościowe, był organizatorem różnych uroczystości państwowych i społecznych np.l Maja, dożynki, 22 Lipca.(Furmanki na dojazd do Brus) oraz tak modnych w tych czasach prac społecznych. Potwierdzał swą pieczątką obecność na swoim terenie różnych przedstawicieli władz.
W latach 70-tych pobierał opłaty na SFOZ (Społeczny Fundusz Ochrony Zdrowia). Obecnie zakres obowiązków sołtysa jest ograniczony, ale jeszcze odpowiada przed mieszkańcami za to, co ma być zrobione dla wsi. Musi w obecnym czasie wykazywać więcej własnej inicjatywy, bo w społeczeństwie nie ma już takiej woli do prac społecznych. Jednym słowem nic za darmo. To decyduje o otrzymaniu absolutorium na zebraniu wiejskim. Inaczej trzeba wybierać nowego sołtysa. Najdłuższą kadencję jako sołtys pełnił Jan Jankowski.

Pamiętnik Pana Jerzego Świerczka - Budowali mosty dla Pana Starosty.





Budowali mosty dla Pana Starosty
 Tak wyglądała budowa pierwszego betonowego mostu przez Brdę w Męcikale około roku 1911.(przed I wojną) Na fotografii otrzymanej od p. Ambrożego Jankowskiego widać zgromadzonych pracowników, oraz sposób budowy oszalowania mostu. Z prawej strony to karczma której właścicielem był Jankowski.

To jest most drewniany, który połączył brzegi Brdy po wybudowaniu szosy w 90 latach XIX w. Po wysadzeniu w 1939 roku betonowego, został pobudowany podobnej konstrukcji. W 1945 ponownie wysadzono i w marcu 1945 wojska radzieckie odbudowały most drewniany, który stał do około 1967 roku. Jak widać był on miejscem spotkań i dobrym miejscem wędkowania. Widoczna na zdjęciach karczma spaliła się w 1945 r.
 To drugi most betonowy (już w innym miejscu) budowany w latach 1947/48 Już w latach 1944 Niemcy wytyczyli przebudowę szosy przez Męcikał, aby zlikwidowaćniebezpieczne zakręty, w tym budowę nowego mostu.
 Most kolejowy na trasie Chojnice – Kościerzyna przez rzekę Brda w Męcikale – Dąbku. Odbudowany w roku 1955, w miejsce frontowego drewnianego zbudowanego w marcu 1945 przez wojska radzieckie.
Most kolejowy na rzece Brda. Wysadzony w powietrze w lutym 1945 przez Niemców.
Na moście parowóz.
Mostek przez rzeczkę Struga na szosie Męcikał – Brusy. Pierwotnie było sklepienie łukowe z cegły, w 1945 próbowano wysadzić i było uszkodzone. W roku 1958 zostało przebudowane.
Mostek na rzeczce Struga. Ulica 3 Maja.
Mostek na rzeczce Struga pod torami kolejowymi. Były próby w czasie II wojny wysadzenie ceglanego łuku. Przebudowany w latach siedemdziesiątych.
W tym miejscu stał drewniany wiadukt nad torami kolejowymi. Na drodze prowadzącej z Męcikała na Ryńsk
 Kładka (istniała do 2000 r.) na rzeczce Struga na Ryńsku
Mostek na Strudze Czernickiej koło młyna wodnego w Czernicy.
Mostek na rowie z łąk do j. Trzemeszno w Giełdonie.
Przepust na szosie do Mylofu przed Okręglikiem na rowie do j. Okręglik

Pamiętnik Pana Jerzego Świerczka - zdjecia z gazety 1970 rok

Fotografie z "Gazety"rok 1970

Fotografia z sierpnia 1970 roku zrobiona od pomnika na Brdę i Dąbrówkę.
Warto zauważyć ile w tym czasie było uprawianych pól, a Polska była daleko od Unii Europejskiej.


A tą zrobiono w tym samym czasie z mostu szosowego – betonowego na miejsce dawnego mostu, gdzie są 2 kajaki tam stał most.                                             


środa, 24 października 2018

Pamiętnik Pana Jerzego Świerczka - Nasza okolica w XIX wieku

Nasza okolica w XIX wieku.

Fragment mapy z XIX wieku
Nazwy miejscowości:
Na mapie -obecna - w 1944
Czapiewitze - Czapiewice – Reinwasser Kr. Konitz
Czarnisz - Czarniż - Moorbach
Czerniza – Czernica
Czyczkowo - Czyczkowy - Langenlinden
Dombrowka - Dąbrówka
Drzewitz - Drzewicz
Gildon - Giełdon - Gülden
Gr. Chelm - Wielkie Chełmy
Kossobudno - Kosobudno
Kl. Chelm - Małe Chełmy - Kelm
Menczikal - Męcikał. - Menzig
Neu Pustkowie – Struga
Olszony - Olszyny
Pokrzywin - Pokrzywno
Spirwa - Spierwia Spierwa
Turowicz - Turowiec
brak nazwy - Kosobudy - Friedrichsbruch
brak nazwy - Huta - Heidenhütte

Pamiętnik Pana Jerzego Świerczka - anegdota o nazwie wsi według dyrektora szkoływ Męcikale Pana Grzegorza Leszczyńskiego


Anegdota o nazwie wsi Męcikał
- podana przez dyr. Szkoły Męcikał Grzegorza Leszczyńskiego podana do Czasu Chojnic
z dnia 24. października 1998 r.


W 1650 roku, w czasie potopu szwedzkiego, hetman Czarniecki przeprawiał się ze swoimi wojskami przez Brdę.
Wtedy jeszcze rzeka nie była regulowana i żołnierze przechodzili przez bród.
Jedno działo wtedy ugrzęzło w mule rzecznym (po staropolsku na ten muł mówiono po prostu kał). Hetman obserwując wysiłki żołnierzy, którzy usiłowali wyciągnąć zatopione działo miał powiedzieć:
Ale męczy was ten kał!
I stąd nazwa naszej wioski:
Męcikał,
którą jeszcze wcześniej nazywano od hetmańskiego zawołania Męczy Kałem - tłumaczy dyrektor Leszczyński.
W dawnych wiekach istniały tutaj nawet i cztery karczmy. Poza nimi stała tu tylko chata rybaka.
Właściciele karczm wykorzystywali położenie celom handlowym - zawsze mieli klientów.
Do czasów przedwojennych przetrwały dwie karczmy.


Pamiętnik Pana Jerzego Swierczka - Anegdota o Męcikale


A może tak było?
O Męcikale
Od lat tysięcy sobie płynęła rzeka wśród nieprzebytych borów. Razu pewnego a było to długo przed rokiem 1570, nad brzeg tej rzeki w wędrówce swej doszło wędrowców dwóch a zwano ich
Janko i Giersz
odzianych w lniane i skórzane okrycia bo wczesna wiosna była.
Zastanawiają się.
Ale jak tu na stronę drugą przejść?
Miał każdy z nich tobołek a było tam trochę suchego mięsiwa
i parę ziaren do pogryzienia, -
dobytku tego nie zamoczyć.
rzeka nie szeroka,
ale głęboka i mulista do tego.
Brzegiem tak idą, aby wypatrzyć płytszego miejsca, by pokonać przeszkodę,
i na północ wędrować dalej: po jantar. Nagle za zakolem tej wspaniałej rzeki dostrzegają miejsce, w którym widać płyciznę na całej szerokości.
Po odpoczynku postanawiają z tego miejsca skorzystać.
Pojedynczo wodę przechodzą.
Jak ten pierwszy na środku już był, zapadł nagle się po pas w grząskim dnie mulistym, z którego trudno nogi wyciągnąć przemęczone. Nagle krzyknął Giersz z strachu i zmęczenia -
Janko! ale tu na środku tej rzeki
ten męczy kał
idź dalej ! – prosi Janko
Udało się, staje Giersz na przeciwległym brzegu po pas
przemoczony a tobołek suchy, ale szczęśliwy jest -
Na drugiego teraz kolej.
Jak się też udało, do kamrata mówi, ale mi zimno br,br,
br dalej
iść trzeba jednak. I tak wyruszyli przez nieprzebyte Bory dalej.
Mijał czas.
Jak wracali spod dalekiego Gdańska jesienią już - nie zaznawszy tam
miejsca ani szczęścia, postanowili pozostać
koło brodu.
Bo okolica bogata była w zwierza i boru bogactwa a gleba do uprawy łatwa bo złocisto piaszczysta.
Wędrowców nad brodem więcej się zjawiało.
I tak Janko nad rzeką Brdą karczmę postawił koło miejsca, gdzie tak męczy kał. A to miejsce nazwano

Męcikał

a rzekę
Brda

Jerzy Świerczek 2005

Pamiętnik Pana Jerzego Świerczka - wstęp historyczny

Daty z historii naszej wsi i sołectwa:
12 tyś lat temu koło rzeki Brdy i jez. Trzemeszno plemiona łowców pozostawili  ślady swej bytności w postaci skorup w ogniskach.. Takich stanowisk nad Brdą znaleziono 12 a nad Trzemesznem 9.
Pierwsza wzmianka o Męcikale z roku 1570 r.Czernicy 1603, Dabrówki 1664, Giełdona 1645, Spierwi 1632, Turowca 1632..



Poświęcam :
Rodzicom i kolegom z szkolnej ławki w Męcikale.